Spotkanie Zespołu Praw Kobiet Inicjatywy “Nasz Rzecznik” z Valerim Vachevem, Zastępcą RPO 8 marca

• Nieprzypadkowa data spotkania sprawiła, że Valeri Vachev rozpoczął je od życzenia uczestniczkom pełniejszej ochrony praw kobiet i by „znakomita lista naszych postulatów stawała się coraz krótsza”. Na zakończenie Zastępca RPO otrzymał różową skrzyneczkę na artykuły higieny intymnej, przekazaną Biuru Rzecznika przez przedstawicielkę Fundacji “Różowa Skrzyneczka”.
• Spotkanie poświęcone postulatom zgłaszanym do Biura RPO przez aktywistki organizacji społecznych w dużej mierze zajęła dyskusja na temat podnoszonej przez nas konieczności zmiany prawnokarnej definicji gwałtu. Ekspertka Zespołu, mecenas Agata Bzdyń, przekonywała, że obowiązujące wciąż przepisy kodeksu są wadliwe i pochodzą sprzed 100 lat, a krajowa definicja gwałtu powinna być już dawno zmieniona. Wszystkie kraje członkowskie Rady Europy muszą dostosować prawo wewnętrzne do orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, zapisów Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i Konwencji Stambulskiej.
• Biuro RPO planuje na przełomie maja i czerwca seminarium naukowe poświęcone debacie nt. zmiany definicji zgwałcenia, tak by wypracować wspólne stanowisko odnośnie ustawowych zapisów. – Liczymy na udział i głos Inicjatywy „Nasz Rzecznik” – deklarował Valeri Vachev.

W spotkaniu udział wzięli, oprócz Valerego Vacheva, dyrektorka Magdalena Kuruś i prof. Aleksandra Szczerba z Zespołu do spraw Równego Traktowania, Agnieszka Jarzębska z Zespołu Prawa Pracy i Zabezpieczenia Społecznego i zastępca dyrektora Zespołu Prawa Konstytucyjnego, Międzynarodowego i Europejskiego Marcin Malecko.

Inicjatywę „Nasz Rzecznik” reprezentowały: Joanna Gzyra-Iskandar (OFOP) – koordynatorka Zespołu Praw Kobiet, Anna Duniewicz (OFOP, Inicjatywa obywatelska „Chcemy całego życia!”) – koordynatorka Inicjatywy „Nasz Rzecznik”, Aleksandra Magryta (Fundacja na Rzecz Kobiet i Planowania Rodziny FEDERA), mec. Agata Bzdyń, prawniczka współpracująca z FEDERĄ i Fundacją Feminoteka, Ewa Krzywaźnia (Fundacja “Różowa Skrzyneczka”), Agnieszka Łuczak (Kongres Kobiet), Karolina Bury (Fundacja Rodzic w mieście), Natalia Borek, Paulina Wróbel i Krystyna Paź (Stowarzyszenie Pro Civium), Katarzyna Król (Inicjatywa obywatelska “Chcemy całego życia!”), Dominika Chabin-Pactwa (Fundacja NieOdkładalni) i Danuta Musiał (Fundacja Dla Gigantów).

Zastępca RPO zapewnił, że cały czas analizowane są przekazywane przez Inicjatywę postulaty. – Podejmowane działania również następują w oparciu o nie – zapewniał. Przypomniał, że RPO skierował wystąpienie do Marszałka Senatu w sprawie implementacji unijnej dyrektywy work-life balance. Ostatnio napłynęła konstruktywna odpowiedź z Ministerstwa Finansów w sprawie obniżenia stawki VAT na kubeczki menstruacyjne – RPO interweniował w tej sprawie na wniosek Różowej Skrzyneczki.

Prof. Aleksandra Szczerba z Zespołu ds. Równego Traktowania Biura RPO odniosła się do innych działań Biura RPO dotyczących praw kobiet, związanych m.in. z nowelizacją ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, w której uwzględnia się przemoc ekonomiczną i cyberprzemoc, problemami nierówności płci w sporcie, działaniami w ramach europejskiej sieci EQUINET, w tym przy sporządzaniu raportu o unijnej dyrektywie o jawności wynagrodzeń.

W dalszej części spotkania głos zabierały członkinie naszej Inicjatywy. Anna Duniewicz podkreślała różnorodność zagadnień, którymi zajmuje się Inicjatywa “Nasz Rzecznik” w ramach prac dziesięciu zespołów w różnych obszarach praw obywatelskich. Aleksandra Magryta z FEDER-y pytała o status postulatów zgłaszanych na spotkaniu Zespołu Praw Kobiet z Rzecznikiem Praw Obywatelskich 2 grudnia ubiegłego roku, zwłaszcza postulatu dot. respektowania prawa do aborcji z przesłanki zagrożenia życia i zdrowia osób w ciąży. Podczas spotkania z prof. Wiąckiem 2 grudnia 2022 r. ze strony RPO padła deklaracja, że sprawa będzie niezwłocznie zbadana przez RPO. Aleksandra Magryta przedstawiła też krótko cele i aktywność Wielkiej Koalicji za Równością i Wyborem (WKRW).  – Chcemy, żeby kobiety w Polsce czuły się bezpiecznie – mówiła.

Ewa Krzywaźnia z Fundacji “Różowa Skrzyneczka” podziękowała RPO i zespołowi Biura za interwencję w sprawie obniżenia VAT na kubeczki menstruacyjne. – To początki wprowadzania kwestii zdrowia i ubóstwa menstruacyjnego do dyskursu publicznego – mówiła. Według badań 21% uczennic nie idzie do szkoły bądź opuszcza lekcje z powodu menstruacji. Konieczne jest zwiększenie dostępności darmowych produktów higieny osobistej także na oddziałach psychiatrycznych, w innych placówkach medycznych i w miejscach detencji. Rzecznik Vachev zapowiedział Wystąpienie RPO do ministra edukacji i nauki w sprawie dostępu do artykułów higienicznych w szkołach oraz edukacji w zakresie zdrowia menstruacyjnego i problemu tabuizacji, a także podjęcie kroków w celu zwiększenia dostępności środków higienicznych w placówkach ochrony zdrowia.

Anna Duniewicz i Dominika Chabin-Pactwa poruszyły problem braku komfortek (dostępnych toalet, wyposażonych w leżanki do godnego i bezpiecznego przewijania osób dorosłych) w przestrzeni publicznej. W kwestii zapewnienia dostępności gabinetów ginekologicznych dla kobiet z niepełnosprawnościami głos Anny Duniewicz wsparła społeczniczka z niepełnosprawnością, Katarzyna Król. Mówiła nie tylko o dostępności foteli ginekologicznych, ale też potrzebie większej wrażliwości i wiedzy lekarzy i personelu medycznego.

Mec. Agata Bzdyń podjęła ważną kwestię konieczności zmiany kodeksowej definicji przestępstwa zgwałcenia i dostosowania jej do standardów prawa Unii Europejskiej. Po dłuższej dyskusji z ZRPO, podczas której radczyni prawna przywoływała liczne przykłady naruszeń praw kobiet również podczas postępowań sądowych, a także powoływała się na orzecznictwo ETPC, do którego powinno zostać dostosowane prawo krajowe, Rzecznik Vachev raz jeszcze zapowiedział, że w związku z wątpliwościami legislacyjnymi planowane jest zorganizowanie w BRPO seminarium naukowe poświęcone temu zagadnieniu, na które już dziś są zaproszone przedstawicielki Inicjatywy „Nasz Rzecznik” i mec. Agata Bzdyń.

Karolina Bury, dziękując za interwencję RPO w sprawie dyrektywy work-life balance, zapowiedziała dalsze działania na rzecz wyrównywania szans matek powracających na rynek pracy i gotowość Fundacji Rodzic w mieście do kierowania do RPO kolejnych postulatów. Prawa kobiet osadzonych w zakładach karnych, to szeroki temat związany z ich godnością i resocjalizacją, który zrelacjonowała Paulina Wróbel. – Mimo że są osadzone za czyn karalny, to nadal kobiety, których prawa powinny być respektowane. Muszą mieć większy kontakt z dziećmi (trwały kontakt jest ogromnie ważny dla samych dzieci), dostęp do środków higieny osobistej, do lekarza i pomocy psychologicznej i być objęte opieką ginekologiczną (co szczególnie ważne dla kobiet w ciąży).

Danuta Musiał zwróciła uwagę na łamanie praw kobiet będących pracującymi matkami dzieci z niepełnosprawnościami przez urzędy powołane do niesienia im wsparcia. Odniosła się też do skargi, którą złożyła do Biura RPO, dotyczącej niezapewnienia możliwości wywiadu środowiskowego poza godzinami pracy matki i jedynego żywiciela rodziny, która – jej zdaniem – została zlekceważona.

Valeri Vachev odniósł się do wszystkich zgłoszonych problemów i postulatów. Deklarował, że niezwłocznie podejmie problem dostępności do środków higieny nie tylko w zakładach karnych i szpitalach (przygotowane zostanie wystąpienie w tej sprawie), a także że Biuro podda analizie realną dostępność aborcji w przypadku zagrożenia życia i zdrowia. Temat “komfortek” zostanie potraktowany priorytetowo i podjęty na pewno przed 5 maja, czyli dniem Walki z Dyskryminacją Osób z Niepełnosprawnościami. – Zastanowimy się do kogo i w jakiej formule zgłosić się w sprawie dostępu do gabinetów ginekologicznych – mówił. Podobnie odniósł się do sprawy dostępności urzędów i niezwłocznie zapozna się z trybem w jakim zajęto się zgłoszoną skargą. Wszystkie postulaty dotyczące praw kobiet osadzonych są bardzo istotne i wymagające szybkiej interwencji – zapewniał.