OFOP w 2024 roku – podsumowanie
Cóż to był za rok!
2024 był rokiem zmian, nowych otwarć i redefinicji tego, czego oczekujemy od instytucji państwowych w temacie społeczeństwa obywatelskiego. To także czas intensywnych przygotowań do kolejnych wyzwań, które stoją przed nami jako społecznością.
Federacja
Do grona organizacji zrzeszonych w OFOP-ie dołączyło siedem nowych organizacji, w tym jedna federacja i jedna sieć. Federacja Znaki Równości, Fundacja Urtica Dzieciom, Stowarzyszenie im. St. Brzozowskiego, czyli Krytyka Polityczna, Fundacja Bęc Zmiana, Fundacja Rozwoju Inicjatyw Społecznych FRIS, Instytut Edukacji i Rozwoju Społeczno-Gospodarczego OSTOJA, Śląska Sieć 3 Sektora i Kłodzkie Towarzystwo Oświatowe. Witamy na pokładzie!
OFIP
W czerwcu, po siedmiu latach przerwy, spotkaliśmy się w Warszawie na IX Ogólnopolskim Forum Inicjatyw Pozarządowych. Podczas trzech dni zorganizowaliśmy wspólnie 53 sesje wraz z 77 organizacjami pozarządowymi. Streamingowaliśmy cztery sesje główne, a podczas przerw osobom oglądającym towarzyszyła redakcja ngo.pl wraz z gośćmi zaproszonymi do krótkich rozmów. OFIP był wspaniałym świętem społeczeństwa obywatelskiego i dowodem na to, że razem naprawdę możemy zdziałać wiele.
Reprezentacja
Do dotychczasowych ciał, rad i komitetów, w których znajdują się reprezentantki i reprezentanci OFOP-u, dołączyło kilka kolejnych. Piotr Frączak znalazł się w składzie Społecznej Rady ds. Funduszu Sprawiedliwości przy Ministerstwie Sprawiedliwości. W lutym do Rady NIW został powołany Łukasz Gorczyński, będący w tym czasie członkiem zarządu OFOP-u. Do oficjalnego składu Rady Organizacji Pozarządowych ds. prezydencji Polski w Radzie Unii Europejskiej powołano prezeskę zarządu OFOP-u, Karolinę Dreszer-Smalec, a do Prezydium Rady Działalności Pożytku Publicznego, jako przewodniczący Zespołu do spraw Dialogu Obywatelskiego i Spraw Regulaminowych, dołączył Mateusz Wojcieszak, członek zarządu OFOP.
Proste prawo dla NGO
Czyli po prostu #prosteNGO – w ramach tego zespołu, jak we wcześniejszych latach, prowadziliśmy Biuro monitoringu i wydawaliśmy cykliczny biuletyn online omawiający jego wyniki monitoringu. Piotr Frączak publikował też rzeczowe analizy i felietony dotyczące sytuacji prawnej organizacji pozarządowych w Polsce i zmian, jakie w niej zachodzą (lub powinny zajść). W grudniu Piotr jako reprezentant OFOP-u w Obywatelskim Forum Legislacji spotkał się z marszałkiem Sejmu i osobami odpowiedzialnymi za wdrażanie zmian w procesie legislacyjnym na etapie sejmowym.
Przestrzeń obywatelska i praworządność
Malejąca przestrzeń obywatelska w Europie to zjawisko, które niestety ma miejsce również w Polsce. Jako OFOP podejmujemy działania, które mają na celu przeciwstawienie się temu trendowi. Razem z partnerami zagranicznymi rozpoczęliśmy realizację projektu Monitoring na rzecz społeczeństwa obywatelskiego MACS – Monitoring Action for Civic Space. Jesteśmy częścią Europejskiej inicjatywy obywatelskiej. Prezeska OFOP-u Karolina Dreszer-Smalec została po raz kolejny wiceprzewodniczącą European Civic Forum odpowiedzialną za rozwój współpracy federacji krajowych. Zapewniliśmy wkład merytoryczny do corocznego raportu ECF na temat sytuacji społeczeństwa obywatelskiego w Europie Środkowej i Bałkanach Zachodnich. Na bazie wkładu organizacji pozarządowych, w tym także OFOP-u Komisja Europejska opublikowała nowy Raport o praworządności (RoLR) omawiający sytuację praworządności w poszczególnych krajach UE. Niestety, Raport i związane z nim działania nie wykorzystują w pełni swojego potencjału, dlatego współtworzyliśmy również dokument z rekomendacjami do Raportu i procesu jego powstawania. W czerwcu zorganizowaliśmy Forum Społeczeństwa Obywatelskiego, aby dyskutować o przyszłości i rozwoju przestrzeni obywatelskiej na poziomie europejskim.
Komitety monitorujące i zasada partnerstwa
W mijającym roku aktywnie działaliśmy w Komitecie ds. Umowy Partnerstwa, a w jego ramach prowadziliśmy sekretariat Podkomitetu ds. rozwoju partnerstwa na lata 2021-2027 i przewodniczyliśmy Grupie Zadaniowej ds. zasad horyzontalnych, w której działają trzy zespoły: Zespół ds. Karty Praw Podstawowych, Zespół ds. Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych oraz Zespół ds. zasady DNSH. Po sześciu misiącach prac w Grupie Zadaniowej podsumowaliśmy nasze działania i złożylśmy wniosek o powołanie Podkomitetu ds. Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej. Podkomitet opublikował również ekspertyzę prawną dotyczącą równości stron w umowach o dofinansowanie.
W kwietniu zorganizowaliśmy II Obywatelski Kongres Komitetów Monitorujących oraz Stałą Konferencję ds. Europejskich.
Zapytaliśmy prawników, czy organizacje reprezentujące społeczeństwo obywatelskie w komitetach, dysponują odpowiednimi narzędziami pozwalającymi dobrze pełnić tę funkcję i opublikowaliśmy powstałą w ten sposób opinię prawną.
Prowadziliśmy stronę dotyczącą monitoringu Funduszy Europejskich oraz Sieć OFOP ds. partnerstwa i Funduszy Europejskich.
Ciała doradcze ZIT – sprawdziliśmy stan ciał doradczych praktykę realizowania zasady partnerstwa w ramach Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych, publikując dwa raporty z badań – Ciała doradcze Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych i Udział społeczeństwa obywatelskiego w Partnerstwie na rzecz Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych Funduszy Europejskich na lata 2021–2027.
Fundusze Europejskie
W kwietniu ruszyliśmy z projektem, który ma na celu promocję Funduszy Europejskich. Przybliżamy temat Funduszy, polecamy konkursy przyjazne organizacjom, a w tym wszystkim pomagać nam będą Ambasadorki i Ambasadorzy Funduszy Europejskich uzbrojone i uzbrojeni w wiedzę na ten temat.
W ramach Zlotu Obrończyń i Obrońców Praw Człowieka ‘24 zorganizowaliśmy wydarzenie Jak Fundusze Europejskie wspierają demokrację i prawa podstawowe.
Druga edycja projektu Sieć Doradców NGO w ramach programu Fundusze dla Klimatu – w ramach Sieci Doradców zorganizowaliśmy dwa zjazdy, podczas których osoby uczestniczące miały okazję zgłębiać wiedzę i poznać dobre, zielone praktyki, również w ramach wizyt studyjnych. Było ciekawie, merytorycznie i zielono!
Szkoła Reprezentacji i Partycypacji Społecznej
W październiku wystartowała kolejna edycja Szkoły. Razem z Centrum Rozwoju Inicjatyw Społecznych CRIS, Fundacją trzeci.org oraz Polską Fundacją im. Roberta Schumana zapewnimy wsparcie 168 przedstawicieli i przedstawicielek z co najmniej 40 organizacji pozarządowych z różnych regionów Polski. Pierwsza rekrutacja już za nami!
Kampania Tu i teraz – #ToDziała
Razem z inicjatywą “Organizacje społeczne. To działa!” stworzyliśmy kampanię pod hasłem Jesteśmy tu i teraz! #Todziała! promującą potencjał organizacji społecznych. Przybliżyliśmy temat osób działających społecznie – wszystkich tych, którzy troskę i chęć do działania mają we krwi. Zachęcaliśmy do tego, żeby poznać ich bliżej i przekonać się, że są obok.
Inicjatywa Nasz Rzecznik
Nie zapominamy o Naszym Rzeczniku! Inicjatywa działała pełną parą. Dzięki zaangażowaniu osób działających w inicjatywie mieliśmy okazję uczestniczyć w licznych wydarzeniach, a każde z nich obfitowało w rozmowy o ważnych kwestiach wokół dziesięciu zespołów tematycznych. To między innymi przeciwdziałanie przemocy, sytuacja osób z niepełnosprawnościami, prawa alimentacyjne, prawa kobiet, osób uchodźczych, LGBT+ czy ochrona środowiska. Bardzo mocno trzymamy kciuki za dalszy rozwój Inicjatywy.
Na koniec: Obywatelska Prezydencja Polski w Radzie Unii Europejskiej
Poza Radą NGO ds. prezydencji Polski w Radzie Unii Europejskiej, w której zasiada między innymi Karolina Dreszer-Smalec, bierzemy udział w inicjatywie Obywatelskiej Prezydencji w Radzie UE. Rozpoczęta przez węgierskie organizacje społeczeństwa obywatelskiego, inicjatywa obywatelskiej prezydencji to zadanie, które będziemy realizować w 2025 roku. Szegóły dotyczące obywatelskiej prezydencji opublikujemy już wkrótce!
Powyższe podsumowanie nie obejmuje wszystkich działań OFOP-u. To wybrane tematy i wydarzenia, które chcemy Wam przypomnieć.