Narodowe Centrum – nie rozwiązuje problemów, tworzy nowe – Stanowisko OFOP
Rząd przedstawił projekt ustawy powołującej nową instytucję odpowiedzialną za współpracę z organizacjami pozarządowymi – Narodowe Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego (NCRSO). Lektura projektu skłania do postawienia tezy, że nie będzie to tylko ustawa „techniczna”, przenosząca ośrodek wzajemnych relacji z Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej do nowo utworzonej instytucji. Zawarte w projekcie rozwiązania są zapowiedzią poważnych zmian w stosunkach administracji publicznej z organizacjami.
Proponowana treść ustawy nie odpowiada na problemy opisane w uzasadnieniu do niej. W uzasadnieniu trafnie wskazano wiele aktualnych bolączek organizacji pozarządowych. Nie wiadomo jednak, w jaki sposób powołanie NCRSO miałoby się przyczynić do ich rozwiązania. Autorzy projektu nie wykazali, dlaczego proponowane metody miałyby skuteczniej odpowiadać na potrzeby organizacji niż obecnie dostępne narzędzia i instytucje.
Wolna amerykanka w najważniejszych konkursach
NCRSO będzie zarządzało częścią funduszy publicznych przeznaczonych dla organizacji pozarządowych. Zostało przyznane mu prawo dysponowania środkami krajowymi, jak i wybranymi programami unijnymi oraz międzynarodowymi. Proponowane w projekcie mechanizmy nie zapewniają jednak stosowania, zawartych w przepisach o działalności pożytku publicznego, zasad pomocniczości, suwerenności stron, partnerstwa, efektywności, uczciwej konkurencji i jawności przy rozdzielaniu funduszy. Nie gwarantują także bezpiecznych warunków umowy dla podmiotów otrzymujących dofinansowanie.
Projekt ustawy daje mniejsze gwarancje przestrzegania przywołanych reguł niż obecnie obowiązujące przepisy ustawy o pożytku. Nowy tryb konkursowy opisany jest bardzo ogólnie. NCRSO będzie miało także prawo przyznawania środków bez konkursu i nie tylko organizacjom pozarządowym ale też np. przedsiębiorcom.
Rozwój społeczeństwa obywatelskiego bez kontroli społecznej
Działania NCRSO nie będą poddane skutecznej kontroli społecznej mimo zapewnień w uzasadnieniu, iż ma ono przeciwdziałać marginalizowaniu roli sektora obywatelskiego. Rada NCRSO będzie składała się w zdecydowanej większości z osób wskazanych przez władzę wykonawczą. Nie przewiduje się za to żadnych innych mechanizmów kontrolnych z istotnym udziałem przedstawicieli organizacji pozarządowych.
Nie został także określony sposób udziału strony społecznej w ustalaniu innych ważnych dokumentów, takich jak wspomniane w ustawie programy rozwoju społeczeństwa obywatelskiego, zakresy tematyczne, terminy i warunki realizacji projektów, czy też wzory ofert, umów i sprawozdań.
Fasadowe konsultacje projektu
Prowadzone obecnie konsultacje nad projektem ustawy są krótkie, a faktyczny wpływ przedstawicieli III sektora na wypracowanie ostatecznych rozwiązań będzie niewielki, skoro z góry zapowiedziano, że NCRSO powstanie już w II kwartale 2017 roku. Organizowane w okresie grudzień 2016-styczeń 2017 spotkania regionalne nie są w istocie konsultacjami – nie zapewniają stronie społecznej faktycznego wpływu na kształt nowych rozwiązań. Należy przypomnieć, że wypracowanie obecnie funkcjonujących mechanizmów zajęło kilka lat i aktywnie włączało stronę społeczną – nie tylko w szlifowanie szczegółów, ale także w kształtowanie głównych założeń relacji władzy publicznej z organizacjami pozarządowymi.
Proponowana ustawa nie gwarantuje rozwiązania problemów III sektora w Polsce, rodzi za to ryzyko pogorszenia obecnie funkcjonujących standardów współpracy administracji publicznej z organizacjami pozarządowymi oraz erozję jej fundamentów.
Pełna treść stanowiska OFOP ws ustawy o Narodowym Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w załączniku pod tekstem lub do pobrania ze strony:
http://www.ofop.eu//sites/ofop.eu/files/Rzecznictwo/NCRSO/2017-01-12_stanowisko-ofop-ws-ncrso.pdf oraz
http://www.wiadomosci.ngo.pl/files/wiadomosci.ngo.pl/public/filespublic/StanowiskoNCRSO.docx
Stanowisko będzie też bazą do stanowiska Partnerstwa „Dobre prawo dla organizacji pozarządowych” działającego w ramach Strategicznej Mapy Drogowej.
Zachęcamy wszystkie organizacje pozarządowe, którym zależy na nieniszczeniu funkcjonujących obecnie, wypracowanych w trakcie kilkunastu lat działania ustawy o pożytku, zasad współpracy z administracją przy realizacji zadań publicznych, do wsparcia stanowiska. Jeśli podzielacie nasze zastrzeżenia, wykorzystajcie zgromadzone tu argumenty – powielcie je, dopiszcie lub zmodyfikujcie i prześlijcie do Pełnomocnika Rządu ds. Społeczeństwa Obywatelskiego za pomocą FORMULARZA KONSULTACJI —> http://www.spoleczenstwoobywatelskie.gov.pl/formularz