Co się dzieje z przestrzenią obywatelską w Europie? – drugi przegląd alertów MACS
Wczesne ostrzeganie o zagrożeniach dla społeczeństwa obywatelskiego – po co i jak to działa?
Od Węgier po Włochy, od Polski po Francję – przestrzeń działania organizacji społecznych w Europie jest coraz bardziej ograniczana. Dlatego wspólnie z partnerami z siedmiu krajów UE tworzymy system, który pozwala szybko wykrywać zagrożenia dla praw obywatelskich i reagować, zanim będzie za późno.
System Wczesnego Ostrzegania i Alarmowania (EWAS – Early Warning and Alert System) to narzędzie monitorujące próby ograniczania wolności w sześciu podstawowych obszarach – wolności zrzeszania się, dostępu do zasobów, wolności zgromadzeń, wolności słowa, partycypacji społecznej i bezpieczeństwa. To jeden z filarów projektu MACS – Monitoring Action for Civic Space, który jako OFOP realizujemy z organizacjami z Francji, Holandii, Węgier, Danii, Bułgarii i Rumunii.
Co to właściwie znaczy?
Dzięki regularnym alertom wysyłanym do instytucji UE, organizacji międzynarodowych i mediów, chcemy wyprzedzać fakty. Ostrzegamy o projektach ustaw, represjach czy dyskryminujących praktykach zanim będzie za późno, a wyjątkowe przypadki staną się normą. Nasz zespół zbiera, weryfikuje i przekazuje informacje o zagrożeniach i dobrych praktykach z terenu.
Najnowsze ostrzeżenia – Alert Roundup #2
Co wydarzyło się w ostatnich tygodniach? W opublikowanym właśnie przeglądzie alertów z lipca 2025 znajdziecie między innymi:
Węgry: Zakaz Marszu Równości i planowane przepisy umożliwiające czarną listę organizacji korzystających z funduszy zagranicznych. Rząd chce zakazać im dostępu do finansowania i de facto uniemożliwić działanie. Więcej o sprawie i treść listu otwartego również na naszej stronie: List otwarty: węgierski projekt ustawy o „przejrzystości życia publicznego”.
Rumunia: Projekt nowego kodeksu postępowania administracyjnego zakłada objęcie organizacji społecznych obowiązkiem udostępniania informacji publicznej jak urzędów, ale bez analogicznego obowiązku dla sektora prywatnego.
Włochy: Tzw. „Ustawa o bezpieczeństwie” znacząco rozszerza uprawnienia policji wobec demonstracji, a jej przepisy zaczęto stosować jeszcze przed uchwaleniem. Ataki na aktywistki i próby uciszania protestów klimatycznych już dziś pokazują, do czego ta ustawa prowadzi. Więcej o włoskim „dekrecie bezpieczeństwa”, a także treść listu do Europejskiego Komisarza ds. demokracji, sprawiedliwości i praworządności: Włochy: kryminalizacja protestów i zbieranie danych biometrycznych demonstrantów. List w sprawie „dekretu bezpieczeństwa”.
Bułgaria: Nowelizacja prawa odbiera pracownikom NGO spoza UE możliwość ubiegania się o pozwolenie na pobyt.
Polska: Rząd wycofał się z kontrowersyjnej propozycji ograniczającej prawo organizacji do składania skarg kasacyjnych – dzięki silnej reakcji społecznej. Ale podobne pomysły mogą wrócić w kolejnych pakietach deregulacyjnych. O stanowczym sprzeciwie organizacji społecznych i (częściowym) sukcesie do przeczytania tutaj: Stanowisko: organizacje społeczne przeciwko ograniczaniu dostępu do sądu.
To tylko fragment listy. Całość przeglądu (po angielsku) dostępna jest na stronie Civic Space Watch.
Dlaczego to ważne?
Kiedy organizacjom społecznym odbiera się głos, ucierpieć może każde z nas. Bez możliwości wyrażania sprzeciwu i bez wpływu na decyzje polityczne nie mamy jak reagować na niesprawiedliwość, bronić swoich praw czy angażować się w sprawy naszych społeczności.
Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do newslettera Civic Space Watch i śledź kolejne alerty!
