„Mamy pomysł na Polskę” dwa lata później – co z obietnicami dla NGO?

Jesienią 2023 roku Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych wraz z organizacjami członkowskimi i Forum Darczyńców w Polsce przygotowała zestaw gotowych propozycji, które miały uprościć przepisy i ułatwić działanie fundacjom i stowarzyszeniom w Polsce.

Chodziło nam o zmniejszenie biurokracji, poprawę jakości dialogu obywatelskiego, stabilne finansowanie działań społecznych i większe bezpieczeństwo podatkowe.

W Propozycjach dotyczących uproszczeń dla III sektora na wybory parlamentarne 2023 roku jako OFOP postulowaliśmy między innymi o:

• wzmocnienie dialogu obywatelskiego,
• reformę systemu dotacji i oceny wniosków,
• prostsze procedury rejestracji, zmian danych i likwidacji NGO,
• ograniczenie obowiązków sprawozdawczych i wprowadzenie ulg podatkowych,
• lepszy dostęp do różnych źródeł finansowania.

Materiał stanowiący podstawę merytoryczną do propozycji zbierany był w ramach Tez prosteNGO, opracowywany przez Zespół OFOP „Proste prawo dla NGO” oraz konsultowany i prezentowany w trakcie kilkudziesięciu webinariów i spotkań organizowanych w latach 2020–2023.

Forum Darczyńców w swoim Manifeście dobrego prawa dla fundacji i rekomendacjach wskazało natomiast trzy kluczowe cele:

• realny, partnerski dialog z NGO,
• zniesienie zbędnych barier biurokratycznych,
• stabilne finansowanie działań społecznych i wsparcie filantropii.

„Mamy pomysł na Polskę” – sektor obywatelski przy stole z politykami

29 września 2023 roku wszystkie te postulaty wybrzmiały podczas Konwencji Organizacji Pozarządowych będącej częścią wydarzenia „Mamy pomysł na Polskę” zorganizowanego przez OFOP, Fundację Batorego, Stowarzyszenie 61 / MamPrawoWiedziec.pl i Inicjatywę „Nasz Rzecznik”.

Przedstawiciele NGO i politycy rozmawiali podczas debat stolikowych o rozwiązaniach dla Polski w obszarach takich jak praworządność, edukacja, klimat, prawa kobiet, prawa osób LGBT+, integracja migrantów, media publiczne, kultura, samorząd, prawa osób z niepełnosprawnościami czy jawność życia publicznego.

Na zakończenie Koalicja Obywatelska, Trzecia Droga i Nowa Lewica podpisały deklaracje współpracy z OFOP-em i Forum Darczyńców, zobowiązując się m.in. do:

• uproszczenia prawa dla fundacji i stowarzyszeń,
• przejrzystych zasad finansowania NGO,
• prowadzenia realnych konsultacji publicznych,
• wdrożenia propozycji wypracowanych przez sektor.

Część postulatów trafiła do programu „100 konkretów na 100 dni” KO.

Polecamy: Budowanie potencjału i odporności społecznej organizacji – konferencja w Sejmie 16.06.2025, relacja na ofop.eu.

Minęły dwa lata – apelujemy o działanie

Do lipca 2025 roku sytuacja sektora się nie poprawiła. OFOP i Forum Darczyńców wysłały list do premiera Donalda Tuska, marszałków Sejmu i wicepremiera, wzywając rząd do pilnego rozpoczęcia prac legislacyjnych. W apelu przypomnieliśmy o deklaracjach z 2023 roku i obietnicach z expose premiera, wskazując, że gotowe propozycje NGO od dawna czekają na wdrożenie, a żaden z postulatów nie znalazł się w planie prac rządu. Jednocześnie deregulacja dla biznesu postępuje szybko, a dla NGO wciąż stoi w miejscu. Na dodatek likwidacja stanowiska ministry ds. społeczeństwa obywatelskiego po rekonstrukcji rządu pogłębia nasze obawy.

Polecamy: Ministra ds. społeczeństwa obywatelskiego – stracona szansa czy z góry przegrana sprawa – Ewa Kulik-Bielińska dla ngo.pl. 

Konsultacje społeczne – czas na zmianę systemu

Kilka dni przed wysłaniem apelu, 22 lipca, w Senacie odbyło się posiedzenie Zespołu Parlamentarnego ds. Organizacji Pozarządowych i Społeczeństwa Obywatelskiego. Tematem spotkania była jakość i skuteczność konsultacji społecznych w procesie legislacyjnym.

Podczas posiedzenia organizacje jasno dały znać, że obecny system konsultacji jest w dużej mierze fasadowy, niereprezentatywny i nieskuteczny. Brakuje nam ustawowych gwarancji przejrzystego, inkluzyjnego dialogu – od wstępnych konsultacji, po ewaluację prawa. Jako reprezentanci i reprezentantki społeczeństwa obywatelskiego zwróciliśmy uwagę na ignorowanie uwag NGO, zbyt krótkie terminy opiniowania i brak odpowiedzi na zgłaszane przez nas postulaty.

Przedstawiciele administracji przyznali, że problemy istnieją i zapowiedzieli częściowe reformy oraz nowe narzędzia cyfrowe. Organizacje oceniły jednak, że bez zmian systemowych efekty będą pozorne.

Polecamy: Rekonstrukcja – punkt startu? – Piotr Frączak, #prosteNGO.

Wspólny mianownik: brak partnerstwa

Sektor obywatelski powtarza te same postulaty – nie tylko od 2023 roku, ale od wielu lat. Realny wpływ, przejrzystość działań i traktowanie nas po partnersku. Podkreślamy, że czas deklaracji minął – potrzebne są konkretne decyzje i działania legislacyjne. 

OFOP będzie monitorować sytuację i wspierać rozwiązania, które umożliwią organizacjom społecznym w pełni wykorzystać ich potencjał.

Polecamy: Organizacje pozarządowe – niedoceniany partner – Tomasz Schimanek dla ngo.pl.

• Podpisane przez polityków deklaracje wsparcia i rozwoju społeczeństwa obywatelskiego (KO, Trzecia Droga, Nowa Lewica, przedwyborczy wrzesień 2023).
• Konwencja Mamy pomysł na Polskę, podczas której jako przedstawiciele społeczeństwa obywatelskiego zaprezentowaliśmy propozycje polityczkom i politykom (poza relacją z wydarzenia znajdują się tam również: Ustawa w celu likwidowania zbędnych barier administracyjnych i prawnych w działalności społecznej, Założenia do nowelizacji ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie oraz „Propozycje uproszczeń dla III sektora na wybory parlamentarne 2023 roku”).
• Podstrona Propozycji Obywatelskich dla Polski.
• Wideo podsumowujące Propozycje Obywatelskie dla Polski.