Uproszczona księgowość – kolejna odsłona

21 sierpnia 2012

Od czego się zaczęło?

W kwietniu 2006 roku OFOP wysłał list do Marszałka Bogdana Borusewicza (jako przewodniczącego Parlamentarnej Grupy ds. Współpracy Z Organizacjami Pozarządowymi), Minister Zyty Gilowskiej (Ministerstwo Finansów) i Rady Działalności Pożytku Publicznego prezentujacy stanowisko Federacji w sprawie propozycji uproszczenia wymogów w zakresie prowadzenia rachunkowości dla organizacji pozarządowych, których roczny przychód nie przekracza 50 000 zł.

Od czego się zaczęło?

W efekcie MPIPS zamówiło ekspertyzę “Możliwości uproszczenia księgowości osób prawnych definiowanych w ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie jako organizacje pozarządowe” Dr Małgorzata Winter, z której wniosek był następujący:

“Nie ma możliwości ustawowych dla osób prawnych, definiowanych przez ustawę o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie jako organizacje pozarządowe, do ograniczenia ewidencji księgowej wyłącznie do ujmowania przychodów i kosztów, w szczególności na zasadach obowiązujących przy prowadzeniu podatkowej księgi przychodów i rozchodów. Rozwiązanie takie uniemożliwiłoby nadzór nad prawidłowym wykorzystaniem uzyskiwanych przez organizacje pozarządowe środków (w tym: dotacji i subwencji) i mogłoby doprowadzić w konsekwencji do nadużyć.

W przypadku organizacji pozarządowych, które nie są spółkami i nie prowadzą działalności gospodarczej oraz ich sprawozdania finansowe nie podlegają badaniu przez biegłego rewidenta, rachunkowość może być prowadzona w sposób uproszczony w stosunku do zasad ogólnie obowiązujących, a tym samym mniej pracochłonna i mniej kosztowna”.

Oczywiście takie postawienie sprawy nie zadowoliło organizacji. OFOP przygotował włąsną ekspertyzę “Uproszczenie księgowości organizacji pozarządowych – ekspertyza prawna” opracowana przez Magdalenę Czaplińską z Kancelarii Radcy Prawnego Anny Dorman Biuro prawne "Mecenas", która stwierdzła m.in.

“Powyższe wyklucza przyjęcie argumentacji przeciwników zmian, według której uproszczenie księgowości uniemożliwi nadzór nad finansową działalnością organizacji.

Propozycja wprowadzenia uproszczeń księgowości powinna być zaakceptowana przez ustawodawcę, zwłaszcza, że przepisy unijne pozostawiły państwom członkowskim margines swobody w uregulowaniu tej kwestii w sposób satysfakcjonujący organizacje pozarządowe.

W związku z powyższym zasadnym jest przyjęcie postulatu zmian obowiązujących przepisów w taki sposób, aby zwolnić organizacje od obowiązku prowadzenia pełnej księgowości, w sytuacji gdy wartość osiąganych przez nią w roku budżetowym obrotów nie przekracza np. kwoty 50 000,00 zł.”

Niestety te argumenty nie przekonały decydentów i mimo, ogólnego przekonania, że idea uproszczenia księgowości w małych organizacjach jest słuszna efektów nie było. Jeszcze w czerwcu 2009 roku w odpowiedzi na interpelacje posła Michała Jarosa podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów Elżbieta Chojna-Duch odpowiadała: “Sprawa uproszczeń w rachunkowości dla jednostek pozarządowych, w tym stowarzyszeń, będzie podlegała wnikliwej analizie przy okazji nowelizacji ustawy o rachunkowości. Aktualnie nie jest możliwe przesądzenie kierunku prawdopodobnych do przeprowadzenia zmian w tym zakresie.”.

Organizacje zbieraja podpisy

Brak reakcji na postulaty OFOP-u spowodował, że federacja podjęła akcję zbierania podpisów pod apelem

Szanowni Państwo, Drodzy Przyjaciele!

Nadmierne obciążenia biurokratyczne są jak małe kamyczki, –gdy dostaną się do wnętrza sprawnego mechanizmu, potrafią bardzo szybko zatrzeć jego tryby. Jednym z takich obciążeń jest konieczność sprawozdawania i prowadzenia rachunkowości przez małe organizacje w taki sposób, jakby były duże. Obojętnie, czy mają 50 zł czy 5 milionów złotych na koncie, każda musi prowadzić pełną rachunkowość.

W Ogólnopolskiej Federacji Organizacji Pozarządowych uważamy, że to absurd. Po pierwsze, przez to niezasobne organizacje są mało przejrzyste – nie tylko, dlatego, że wiele z nich nie potrafi tego robić, więc się nie sprawozdaje. Również, dlatego, że z pełnego sprawozdania organizacji, która bazuje na zaangażowaniu społecznym członków, niewiele da się wyczytać. Po drugie, dlatego, że obciążenia powinny być proporcjonalne do struktury i zasięgu działania -to gwarantuje nam prawo. Po trzecie, dlatego, że skomplikowana i nieadekwatna sprawozdawczość powoduje, że obywatele nie mogą aktywnie działać w organizacjach tak łatwo, jak to być powinno. A to ogranicza naszą konstytucyjną wolność zrzeszania.

Jeśli tak jak my, wierzycie, że mniej biurokracji to więcej demokracji i jeśli uważacie, że sprawozdanie niezasobnej organizacji powinno być możliwe do zrobienia przez każdego, kto umie dodawać i odejmować — podpiszcie się pod postulatem uproszczenia wymogów w zakresie prowadzenia rachunkowości dla organizacji pozarządowych o niskim rocznym przychodzie.

Podpisy zbieraliśmy na Kongresie Praw Obywatelskich (marzec 2010) i na stronie internetowej. W sumie zebrano znacznie ponad 1000 podpisów. Z takim poparciem, po raz kolejny wysłany został list do odpowiednich instancji:

Warszawa, 25 marca 2010
Sz. P. Jacek Rostowski
Minister Finansów
Poseł Tadeusz Tomaszewski
Przewodniczący Podkomisji Stałej
ds. Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi
Sz. P. Jarosław Duda
Sekretarz Stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej
Współprzewodniczący Rady Działalności Pożytku Publicznego
Sz. P. Jan Jakub Wygnański
Współprzewodniczący Rady Działalności Pożytku Publicznego

Szanowny Panie,

Organizacje pozarządowe wzywają Pana do zajęcia się zagadnieniem uproszczenia wymogów w zakresie prowadzenia rachunkowości dla organizacji pozarządowych o niskim rocznym przychodzie.

Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych wielokrotnie wystosowywała postulat takiego uproszczenia w ciągu ostatnich dwóch lat. Rozumiemy, że prace nad tym zagadnieniem zostały wstrzymane w związku z zaangażowaniem wszystkich zainteresowanych środowisk w prace nad nowelizacją ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Teraz nadszedł czas by zmniejszyć obciążenia biurokratyczne tych organizacji, których działalność oparta jest niemal wyłącznie o społeczne zaangażowanie członków.

Jak wynika z badań Stowarzyszenia Klon/Jawor, przychody połowy organizacji nie przekraczają 10 tys. złotych. Jednocześnie niemal 18% organizacji przyznaje, że nie prowadzi żadnej księgowości.

Bariery biurokratyczne zagrażają przejrzystości organizacji obywatelskich. Wymóg prowadzenia pełnej księgowości przez te organizacje godzi w zasadę proporcjonalności obciążeń do rozmiaru prowadzonej działalności. Jest także barierą dla rozwoju działalności obywatelskiej opartej na zaangażowaniu członków, gdyż wymaga zdobycia funduszy na obsługę rachunkową i sprawozdawczą.

Środowisko organizacji nie może dłużej czekać na rozpoczęcie dyskusji nad tą sprawą. Dlatego my, niżej podpisani, wzywamy Pana do włączenia się w prace nad tym zagadnieniem.

Tym razem atmosfera była znacznie bardziej przyjazna dla naszych postulatów. Zgodnie z założeniami udało się zainteresować tematem Zespół Parlamentarny ds. współpracy z organizacjami pozarządowymi. Na interpelacje posła Krzysztofa Brejzy Podsekretarz stanu Wiesław Szczuka w kwietniu 2011 r. odpowiedział:

“ W związku ze zgłoszonymi postulatami dotyczącymi wprowadzenia dalszych uproszczeń w rachunkowości dla jednostek pozarządowych nieprowadzących działalności gospodarczej i osiągających niski roczny przychód Ministerstwo Finansów prowadzi obecnie analizy dotyczące możliwości i celowości zrealizowania takich postulatów. Propozycję w tej kwestii zgłosiła Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych w piśmie skierowanym do ministra finansów dotyczącym zwolnienia z obowiązku prowadzenia ksiąg rachunkowych organizacji pozarządowych nieprowadzących działalności gospodarczej i uzyskujących roczny przychód nieprzekraczający 50 tys. PLN. W związku z tym wystąpieniem Ministerstwo Finansów prowadzi uzgodnienia z Ministerstwem Pracy i Polityki Społecznej – jako podmiotem odpowiedzialnym za realizację ustawy z dnia 24.04.2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2010 r. Nr 234, poz. 1536) w celu zidentyfikowania obszarów możliwych dalszych uproszczeń w zakresie ewidencji dla organizacji pozarządowych. Dotychczas ustalono, iż Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej po przeprowadzeniu analizy problemów organizacji pozarządowych w zakresie rachunkowości przedstawi propozycje ewentualnych uproszczeń w tym obszarze.
W przypadku uzyskania konsensusu w tej kwestii inicjatywa ustawodawcza powinna zostać rozpoczęta przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej. Natomiast zmiany, jakie znalazłyby się w ustawie o rachunkowości, będą konsekwencją zmian ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.
Ponadto informuję, iż Ministerstwo Finansów nie dysponuje oficjalnymi danymi na temat sposobu prowadzenia ewidencji przez organizacje pozarządowe w innych krajach Unii Europejskiej. Kwestia ta nie jest objęta przepisami Unii Europejskiej, co oznacza, że każde państwo członkowskie samodzielnie określa zasady prowadzenia tej ewidencji.”

7 lipca 2011 roku powołany został przy Kancelarii Prezydenta RP Zespół ds rozwiazań w zakresie finansowania działalności społecznej i obywatelskiej, który wraz z MPiPS podjął się trudu doprowadzenia do powstania satysfakcjonujących wszystkie strony rozwiązań. Dlatego też OFOP, podczas prac nad założeniami do nowelizacji ustawy Prawo o Stowarzyszeniach po raz kolejny stwierdzał: “Stowarzyszenia rejestrowe do momentu przekroczenia określonych obrotów i niekorzystające z funduszy publicznych w wysokości powyżej pewnego pułapu powinny móc prowadzić uproszczoną księgowość” zastrzegając, iż “postulat ten był od lat propagowany przez OFOP, w tej chwili przez RDPP i Kancelarię Prezydenta prowadzone są prace, które określą możliwości i formy takich uproszczeń”.

Wydaje się jednak, że od tego czasu sprawa stanęła w miejscu. Dlatego konieczne jest podjecie kolejnego wysiłku