Debata MAiC „Państwo 2.0. Obywatele źródłem wiedzy i rozwiązań”

27 czerwca Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji zorganizowało debatę „Państwo 2.0. Obywatele źródłem wiedzy i rozwiązań”, której głównym celem była dyskusja nad sposobami partycypacji obywateli w działaniach prawodawczych administracji rządowej i samorządowej. Temat przewodni wskazywał przede wszystkim na to, że obywatele są potrzebnym i pożądanym partnerem dla organów władzy publicznej.

27 czerwca Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji zorganizowało debatę „Państwo 2.0. Obywatele źródłem wiedzy i rozwiązań”, której głównym celem była dyskusja nad sposobami partycypacji obywateli w działaniach prawodawczych administracji rządowej i samorządowej. Temat przewodni wskazywał przede wszystkim na to, że obywatele są potrzebnym i pożądanym partnerem dla organów władzy publicznej. Zgodnie z polityką MAiC wydarzenie było transmitowane na żywo i dostępne na stronie www Ministerstwa, a internauci mogli zadawać pytania na czacie, które do dyskusji włączała prowadząca Małgorzata Steiner.

Spotkanie rozpoczął minister Michał Boni przemówieniem, w którym podkreślał, iż debata publiczna to doskonałe narzędzie na ewolucję z pozycji państwa DLA obywateli na państwo WSPÓLNIE Z obywatelami. Poprzez ścieranie się partykularnych interesów możliwe jest wypracowanie stanowiska realizującego dobro wspólne. Nigdy nie uda się osiągnąć stanu absolutnej równowagi, jednak podejmowanie prób porozumienia działa wyłącznie na korzyść uczestników dyskursu. Coraz więcej podmiotów może brać w nim udział dzięki wykorzystywaniu nowych kanałów komunikacji, w tym internetu jako narzędzia zapewniającego powszechny dostęp każdego zainteresowanego. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji oraz Ministerstwo Gospodarki przygotowały oraz wdrożyły samodzielne, ale koherentne rozwiązania mającego na celu usprawnienie procesu konsultacji społecznych jako integralnego elementu debaty publicznej.

Małgorzata Steiner (MAiC) oraz Jan Jakub Wygnański (Pracownia Badań i Innowacji Społecznych Stocznia) prezentowali 7 zasad konsultacji: dobrą wiarę, powszechność, przejrzystość, responsywność, koordynację, przewidywalność oraz poszanowanie interesu ogólnego. Obecnie przyjęło je i stosuje MaiC, ale docelowo mają zostać wdrożone we wszystkich resortach jako Kodeks Konsultacji. Pracowała nad nim grupa ekspertów ze strony rządowej i pozarządowej, w tym aż 9 przedstawicieli organizacji członkowskich OFOP. Opis powyższych zasad oraz sposobów ich realizacji udostępniony został pod adresem https://mac.gov.pl/konsultacje-spoleczne/.

Podsekretarz stanu Michał Haładyj oraz Marek Kubel-Grabau z Ministerstwa Gospodarki pokrótce przedstawili nowatorską platformę e-konsultacji społecznych, która ma stanowić wzorzec dla podobnych rozwiązań w innych krajach unijnych. Uruchomiona została pod adresem http://konsultacje.gov.pl/ i obecnie obsługuje tylko akty prawne z zakresu przedmiotowej kompetencji Ministerstwa Gospodarki, ale w system mają być stopniowo włączane kolejne resorty.

W pierwszym panelu dyskusyjnym uczestniczyli Grażyna Kopińska (Obywatelskie Forum Legislacji, Fundacja Batorego), Jan Jakub Wygnański, Mariusz Haładyj, Henryk Wujec (doradca Prezydenta RP) i Piotr Vagla Waglowski (autor serwisu VaGla.pl Prawo i Internet). Henryk Wujec pochwalił nowy model konsultacji i zaznaczył, że konieczne jest prawne egzekwowanie przestrzegania 7 zasad konsultacji. Piotr Waglowski poparł go i podkreślił, że taki akt prawny powinien mieć rangę ustawy, gdyż tylko ona stanowi źródło praw obywateli i umożliwia powołania się przed sądem na ich naruszenie. Grażyna Kopińska także odniosła się entuzjastycznie do projektowanych zmian, ale niepokoiło ją, w jakim terminie wszystkie ministerstwa zaczną je stosować w praktyce. Ponadto podniosła, iż powinien istnieć prawny obowiązek przeprowadzania konsultacji, a nie tylko możliwość. Jan Jakub Wygnański w odpowiedzi stwierdził, że najbardziej funkcjonalny będzie amalgamat regulacji twardych i miękkich – dla zapewnienia bezpieczeństwa, a jednocześnie elastyczności tego narzędzia. Mariusz Haładyj dodał, że obecnie ministerstwa dążą do zacieśnienia współpracy, dlatego wdrażanie odbywa się powoli. Sparafrazował wypowiedź Małgorzaty Steiner: chcesz iść szybko – idź sam, chcesz dojść daleko – idź razem.

Drugi panel, z udziałem dr Anny Olech (Instytutu Spraw Publicznych), dr Anny Przybylskiej (Centrum Deliberacji, Instytut Socjologii UW), Joanny Erbel (Krytyka Polityczna, Kongres Ruchów Miejskich, Magazyn Miasta) oraz Marcina Wojdata (Centrum Komunikacji Społecznej Urzędu m. st. Warszawy) koncentrował się wokół wykorzystania wiedzy obywateli na poziomie lokalnym. Paneliści zgodnie twierdzili, że władze samorządowe powinny pozyskiwać mieszkańców do współpracy, ponieważ leży to w ich interesie. Po pierwsze obywatele dysponują zróżnicowaną wiedzą specjalistyczną oraz doświadczeniem. Po drugie uzgodnienie rozpoczęcia inwestycji lub programu przyspiesza proces jego wdrożenia i zapobiega protestom w fazie realizacji. Po trzecie wzmaga zaufanie społeczne i pozwala na zgodną współpracę w dłuższej perspektywie. Władze samorządu powinny zatem dbać, by konsultacje społeczne i inne formy partycypacji nie były iluzoryczne. Mieszkańcy wspólnoty samorządowej zaś muszą uwierzyć, że warto utrzymywać stałe stosunki z magistratem i na bieżąco informować o problemach w bieżących sprawach życia codziennego. Poprzez stały kontakt i znajomość podziału kompetencji obywatel może szybciej i skuteczniej interweniować w kluczowych dla wspólnoty kwestiach.

Podsumowując myśl przewodnią dyskusji – debata społeczna to wyjątkowo ważny i potrzebny instrument w procesie tworzenia i stosowania prawa. Dzięki niej realizuje się idea troski o dobro wspólne. Należy dbać o jej jakość, aby z agory nie stała się areną zaciekłych walk. Konsultacje społeczne są jednym z jej aspektów, powinny być przede wszystkim powszechne, przejrzyste oraz prowadzone zgodnie z zasadą dobrej wiary. Dzięki temu wzrośnie kapitał społeczny oraz pogłębi się poczucie odpowiedzialności obywateli za los całego kraju.

Zapis czatu towarzyszącego debacie dostępny jest na https://mac.gov.pl/dzialania/debata-jak-korzystac-z-wiedzy-obywateli-jak-razem-tworzyc-lepsze-prawo/. Zapis wideo debaty na https://mac.gov.pl/dzialania/zobacz-jak-przebiegala-debata-panstwo-2-0-obywatele-zrodlem-wiedzy-i-rozwiazan/