List do Premiera

12 września 2009
Aktualności

PROPONOWANE ROZWIĄZANIA

W związku z powyższym, postulujemy (niezależnie od konieczności wprowadzenia głębszych zmian ustawowych, których potrzeba i zakres zostały uzasadnione szczegółowo w Raporcie), podjęcia przez Rząd i RCL przynajmniej doraźnych działań porządkujących:

  • wprowadzenie stosownych – nie wymagających nawet zmian ustawowych – porządkujących regulacji w Regulaminie Pracy Rady Ministrów, które uczynią z tego dokumentu czytelny opis systemu legislacyjnego – etapowo, przedmiotowo i podmiotowo. Regulamin powinien jednoznacznie stwierdzać, iż dany akt normatywny konsultowany będzie zarówno na etapie założeń jak i na etapie powstania tekstu RCL – takie rozwiązanie naszym zdaniem nie wymaga zmian ustawowych, bowiem to właśnie Regulamin, a nie ustawa opisuje kształtowanie procesu tworzenia ustawy;

  • przygotowanie przez RCL wyczerpującej, napisanej zrozumiałym dla nie prawników językiem informacji dla obywateli, organizacji pozarządowych i wszystkich zainteresowanych o tym, jak można włączyć się w proces stanowienia prawa, jak się mają do siebie poszczególne uprawnienia konsultacyjne (np. co się dzieje z głosami i uwagami przedłożonymi w trybie ustawy lobbingowej i jak się one mają do konsultacji „z odrębnych przepisów”, o których mowa w Regulaminie), co dzieje się z uwagami przekazywanymi legislatorom;

  • ujednolicenia zasad publikacji projektów założeń aktów prawnych i projektów samych aktów prawnych we wszystkich resortach;

  • wprowadzenie mechanizmów kontrolnych nad przestrzeganiem terminowej publikacji założeń do aktów prawnych, tak aby dać zainteresowanym realny czas na przygotowanie stanowiska;

  • wprowadzenie obowiązku oraz spójnego systemu publikowania informacji o odbytych posiedzeniach kierownictwa, podjętych ustaleniach, powołanych zespołach roboczych i doradczych, oraz publikowania przyjętych dokumentów. Byłoby to w zgodzie z art. 6 ustawy o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa, który mówi, że „z chwilą udostępnienia projektu w Biuletynie Informacji Publicznej, udostępnieniu w Biuletynie Informacji Publicznej podlegają również wszelkie dokumenty dotyczące prac nad projektem”. Obecnie nie wszystkie resorty publikują te informacje, niektóre publikują je z dużym opóźnieniem, a przyjęte w czasie kierownictwa projekty aktów prawnych, założeń do ustaw lub stanowiska nie są publikowane wcale (czasem nie są też udostępniane na prośbę);

  • wprowadzenie obowiązku informowania w jakim (starym czy nowym) trybie procedowany jest dany projekt ustawy;

  • wprowadzenie obowiązku opatrywania projektów aktów prawnych imieniem i nazwiskiem autora. Postulujemy również, aby wszelkie zmiany wprowadzane do założeń lub projektu aktu prawnego zawierały adnotację o autorze poprawki i przyczynie jej wprowadzenia. W procesie stanowienia prawa uwagi partnerów stanowią w równym stopniu informację publiczną, co podlegający tym modyfikacjom projekt, a przetwarzanie zgłoszonych uwag jest niezbędnym elementem tego procesu. Oznacza to, że dla przejrzystości czyje propozycje zostały przyjęte (a jeśli nie, to jakie jest tego uzasadnienie) nie wystarczy zamieścić w BIP kopii dokumentów przesłanych przez interesariuszy. Materiały te powinny zostać przetworzone tak, aby dać wszystkim zainteresowanym jednoznaczny obraz, które koncepcje miały wpływ na ostateczny kształt konsultowanej regulacji, a które nie. Stworzenie wersji „mark-up” (publikowanie dokumentów w trybie śledzenia zmian) dla każdego projektu legislacyjnego jest zabiegiem bardzo prostym technicznie a jednocześnie ma kapitalne znaczenie dla przejrzystości procesu tworzenia tych dokumentów i „śledzenia” przyczyn zmian, które oddalać będą projekt od pierwotnego OSR;

  • zobowiązanie zarówno resortów jak i RCL do ustosunkowania się do zgłoszonych uwag na piśmie, przynajmniej tych, które są przez nich odrzucane. Powinni to robić w określonym, np. 30-dniowym terminie. Wszystkie te dokumenty powinny być upubliczniane w Internecie (można byłoby przyjąć rozwiązanie zbiorczego ustosunkowania, się do wszystkich uwag wniesionych w trakcie konsultacji);

  • wykonanie zobowiązania Rady Ministrów wynikającego z par 9 ust 2 Regulaminu określenia zasad dokonywania oceny przewidywanych skutków (kosztów i korzyści) projektów rządowych aktów normatywnych. Odpowiednie wytyczne przygotowane zostały w przeszłości przez Ministerstwo Gospodarki3. Właściwie przygotowany OSR to warunek sine qua non poprawnej legislacji. Takie dokument pozwoliłby uniknąć zmieniania założeń rządowych w trakcie prac parlamentarnych;

  • rozszerzenie listy podmiotów uczestniczących w konsultacjach. Wg „Zasad dialogu społecznego”4 najważniejsze grupy i instytucje, które na ogół zapraszane są do procesu konsultacji to: organizacje pracodawców, samorząd gospodarczy, społeczno-zawodowe organizacje rolników, kościoły i związki wyznaniowe, organizacje pozarządowe — stowarzyszenia i fundacje. Postulujemy rozszerzenie tej listy o: media, instytucje międzynarodowe, indywidualnych przedsiębiorców, grupy eksperckie, uniwersytety, instytuty badawczo-rozwojowe, think-tanki, ale także indywidualne osoby, które ze względu na doświadczenie życiowe lub zawodowe chcą wyrazić swój pogląd. O składzie listy podmiotów konsultacyjnych powinny decydować same podmioty poprzez zgłoszenie się do udziału w procesie legislacyjnym, a nie departament w ministerstwie;

  • zobowiązanie resortów i innych organów rządowych odpowiedzialnych za tworzenie prawa do prowadzenia konsultacji także przez Internet.

Pragniemy przypomnieć, że złe prawo podważa zaufanie obywateli do rządzących. Z kolei państwo ponosi bezpośrednią odpowiedzialność za negatywne skutki funkcjonowania złych przepisów. Obywatele mają bowiem prawo domagać się rekompensaty za szkody wynikłe z obowiązywania wadliwych regulacji. Jesteśmy przekonani, że uspołecznienie procesu legislacyjnego zmniejszy ich liczbę i pozytywnie wpłynie na  jakość całego systemu prawa.

Podpisując się pod niniejszym stanowiskiem, wyrażamy wolę współpracy przy wprowadzaniu dalszych zmian w procedurach stanowienia prawa. Wierzymy, że nasz głos oraz innych zainteresowanych tą problematyką osób i instytucji będzie brany pod uwagę przez rząd deklarujący otwartość na postulaty obywateli chętnych do aktywnego uczestnictwa w życiu publicznym. Zwracamy się do Pana Premiera z prośbą o wyznaczenie osoby odpowiedzialnej za uspołecznienie procesu legislacyjnego i uczynienie go bardziej przejrzystym, która w Pańskim imieniu rozpocznie współpracę z nami i innymi podmiotami wspierającymi naszą inicjatywę.