Obchody 4 czerwca Święto Wolności i Solidarności w Gdańsku. Samorządna Rzeczpospolita – deklaracja

3 czerwca w Europejskim Centrum Solidarności, podczas Gdańskiego Święta Wolności i Solidarności, odbyła się sesja, podczas której podpisano deklarację “Samorządna Rzeczpospolita”. Jej głównym przesłaniem jest wzmocnienie partnerstwa pomiędzy organizacjami społecznymi i samorządem w Polsce.

Prezydent Gdańska, Aleksandra Dulkiewicz oraz Prezes Ogólnopolskiej Federacji Organizacji Pozarządowych, Łukasz Domagała, zaprosili do rozmowy przedstawicieli organizacji społecznych i prezydentów miast ponieważ, jak mówił we wprowadzeniu Domagała: „to właśnie w środowisku organizacji społecznych i w środowisku samorządu musimy testować, sprawdzać, uczyć się od siebie nawzajem nowoczesnej demokracji.”

Sesję prowadził Edwin Bendyk, a uczestniczyli w niej Marta Bejnar-Bejnarowicz, wiceprezes Kongresu Ruchów Miejskich, Jerzy Boczoń, prezes zarządu Regionalnego Centrum Informacji i Wspomagania Organizacji Pozarządowych w Gdańsku/ Sieć SPLOT, Zygmunt Frankiewicz, prezydent Gliwic, Piotr Frączak, prezes zarządu Stowarzyszenia Dialog Społeczny, Beata Moskal-Słaniewska, prezydent Świdnicy oraz Jacek Sutryk, prezydent Wrocławia.

Spotkanie przebiło się ponad symboliczność rocznicowych obchodów — deklaracja „Samorządna Rzeczpospolita” tworzy warunki zarówno do ogólnonarodowej narady obywatelskiej nad przyszłością gmin i miast, jak i szerzej, do wspólnego testowania takich modeli demokracji lokalnej, w której mieszkańcy poczują realny wpływ i siłę, by zmieniać rzeczywistość.

„Głęboko wierzę, że transformację mamy za sobą, a spory, które dotyczą transformacji powinny zamilknąć, bo utrudniają nam myślenie o przyszłości. Pamiętając o przeszłości, o dorobku „Solidarności”, musimy myśleć o nowych wyzwaniach. O biedzie, która nadal jest w Polsce, o nowych technologiach, musimy myśleć o edukacji i matce Ziemi. W środowisku organizacji społecznych i samorządowców musimy uczyć się nowoczesnej demokracji” – tak o idei partnerstwa mówił Łukasz Domagała.

Jacek Sutryk mówiąc o samorządzie, jako o wspólnocie łączącej wielu aktorów społecznych, deklarował zaangażowanie w proces organizowania narad obywateli: „Chodzi o to, żebyśmy czasem ściągnęli te garnitury, pojechali w teren, porozmawiali z ludźmi, a jeszcze bardziej — bo uważam, że tego mamy deficyt w Polsce — posłuchali, co mają do powiedzenia. I może za rok dzięki temu powiemy sobie nawzajem, jak widzimy Polskę na nowo po 30 latach”.

Aleksandra Dulkiewicz kontynuowała w podobnym tonie, podczas wieczornego panelu w ECS, mówiąc: „Będziemy zapraszać do rozmowy w partnerstwie z organizacjami społecznymi, w partnerstwie z samorządowcami, z lokalnymi działaczami, bo ja wierzę że przez stół, przez rozmowę, możemy coś wspólnie osiągnąć”.

Tekst deklaracji:

SAMORZĄDNA RZECZPOSPOLITA

DEKLARACJA PARTNERSTWA

SAMORZĄDU I ORGANIZACJI SPOŁECZNYCH

Partnerska współpraca samorządu, organizacji społecznych i aktywnych obywateli jest wyrazem dojrzałości demokratycznej państwa. 30 lat po wyborach 4 czerwca 1989 roku, kiedy Polki i Polacy przy urnach wyborczych opowiedzieli się za demokracją, wracamy w Gdańsku, gdzie wszystko się zaczęło, wracamy do źródeł.

ZGODNIE STWIERDZAMY

• Decentralizacja jest podstawą ustroju terytorialnego Rzeczypospolitej.
• Samorząd jako wspólnota wszystkich mieszkańców jest podstawową formą organizacji życia wspólnego w Rzeczypospolitej.
• Samoorganizujące się społeczeństwo obywatelskie jest niezbywalną formą wyrażania podmiotowości i autonomii społecznej.
• Zasada pomocniczości jest główną zasadą organizującą relacje między jednostkami władzy publicznej na wszystkich jej szczeblach i obywatelami niezależnie od ról społecznych, w jakich występują.
• Dialog społeczny jest najważniejszą formą określania dobra wspólnego i celów rozwojowych wspólnot lokalnych, jak i całego kraju.

ZAUWAŻAMY

Świadomi tego, że nowe wyzwania – związane z kryzysem klimatycznym i środowiskowym, starzeniem się społeczeństwa i procesami demograficznymi, procesami migracyjnymi i rewolucją technologiczną, przemianami kulturowymi i cywilizacyjnymi – dotyczą bezpośrednio naszych wspólnot i wymagają śmiałych strategii rozwojowych oraz włączenia mieszkańców w ich tworzenie i realizację. Potrzeba nam nowej umowy społecznej, na wzór tej, którą zawarto podczas I Zjazdu Delegatów NSZZ „Solidarność” pod nazwę „Samorządna Rzeczpospolita” (1981).

DEKLARUJEMY

Mając przekonanie o roli oraz znaczeniu organizacji społecznych i samorządu terytorialnego w nowoczesnej demokracji, deklarujemy działania na rzecz zwiększenia podmiotowości każdego z nich oraz rozwoju wzajemnej współpracy opartej na zasadach solidarności, niezależności i partnerstwa.

WYRAŻAMY WOLĘ

Wyrażamy wolę rozpoczęcia otwartej, powszechnej narady obywatelskiej nad przyszłością naszych gmin, miast i miasteczek organizowaną wspólnie i na równych prawach przez jednostki samorządu i organizacje społeczeństwa obywatelskiego.

Warunkami tej narady są: kultura dialogu, wzajemne zaufanie i współpraca, otwartość na nowe formuły współzarządzania i współodpowiedzialności oraz samoograniczenie władzy publicznej na rzecz uwolnienia energii społecznej sektora obywatelskiego.

Niech okazją do podsumowania narady obywatelskiej będzie 30 rocznica pierwszych wyborów do rad gmin, która przypada w maju 2020 roku. 40 rocznicę podpisania Porozumień Sierpniowych uczcijmy zaś przedstawieniem zaktualizowanej wizji „Samorządnej Rzeczypospolitej” jako dobra wspólnego wszystkich obywateli.

Deklarację podpisują uczestnicy sesji „Samorządna Rzeczpospolita. Samorząd, organizacje społeczne i aktywni obywatele w nowoczesnej demokracji”, ma ona jednak charakter otwarty, zapraszamy przedstawicieli samorządu i społeczeństwa obywatelskiego do wyrażenia poparcia dla niej.

Gdańsk, 3 czerwca 2019

Deklaracja jest dostępna na stronie internetowej ngo.pl.

fot.Tomasz Keler

***

Press Release

Polish local governments and nongovernmental organizations sign a declaration on partnership and call for the national deliberation on new models of democratic life.

On June 3, 2019, at the European Solidarity Center in Gdańsk, Poland, representatives of local governments and NGOs launched and signed the “Self-Governing Republic” declaration, during the panel session organized in conjunction with the celebrations of the 30th anniversary of first free elections in Poland (June 4, 1989).

Aleksandra Dulkiewicz, the mayor of Gdańsk, and Łukasz Domagała, the head of the Polish Federation of NGOs, initiated the gathering of participants — NGO representatives and majors of Polish cities — because, as Domagała stated in his introduction, “it is in the millieux of NGOs and local governments that we need to test, argue about, share, and improve new models of democracy in Poland.”

The participants of the panel session included representatives of both NGO leaders and local government officials: Marta Marta Bejnar-Bejnarowicz (Congress of City Movements), Jerzy Boczoń (Regional Center for Supporting Nongovernmental Organizations), Zygmunt Frankiewicz (mayor of Gliwice), Piotr Frączak (Social Dialogue Association), Beata Moskal-Słaniewska (mayor of Świdnica oraz Jacek Sutryk (mayor of Wrocław). Edwin Bendyk, Polish journalist and public intellectual, led the discussion.

The event moved beyond the mere symbolism of the official anniversary celebrations and beyond the narrative of polarization of Polish political and social life. Rather, the declaration opened up both the conditions to discuss the future of Polish local communities, and a chance to work out new models of democracy that would enable agency and capacity of citizens to build resilient communities. In this, it is both inspired and similar in its ambition to the “Self-Governing Republic” document proclaimed during the first gathering of the Solidarity members in 1981.

Jacek Sultryk, redefining local government as a body that includes diverse social actors, declared his contribution and support for the process: “We need to take off our suits, move out of our offices, talk to people, and, even more importantly, listen to them carefully. And hopefully within a year or so, 30 years later, we will be able to tell one another anew how we see Poland, and how we see ourselves in Poland.”

Aleksandra Dulkiewicz continued in the same tone during the evening panel session: “Together — local governments, NGOs, and local leaders — we will welcome Poles across the country to share the table and deliberate. I believe that it is through this deliberation and ‘sharing tables’ that we can achieve something together.”

The text of the declaration will be also available online for individuals to sign.

A Self-Governing Republic

Declaration of Partnership
Between Local Governments and Non-Governmental Organizations

The partnership between local governments, nongovernmental organizations, and engaged citizens is a sign of a country’s democratic maturity. Thirty years after the elections of June 4, 1989, when the women and men of Poland decided for democracy, we are returning to the roots here in Gdańsk, where it all began.

WE DECLARE TOGETHER
Decentralization is the basis for the territorial system in the Republic.
Local government, understood as the community of all residents in a locality, is the foundation for social life in the Republic.
Self-organized civil society is an inalienable form of action through which citizens express their active subjectivity and their social autonomy.
Subsidiarity is the major principle ordering relations between governing bodies, at all levels, and citizens, without regard to their walks of life.
Social dialogue is the major means for determining the common good and for formulating development goals for communities, both locally and on the national level.

WE NOTE
We are aware of new challenges that directly impact our communities — climatic and environmental crises, demographic shifts, an aging population, migrations, the technological revolution, cultural and civilizational changes. These challenges require bold strategies for achieving just and sustainable development and must include citizens in their design and implementation.

WE PROCLAIM
Firmly convinced of the crucial importance of non-governmental organizations and local governments for the functioning of contemporary democracy, we will work to promote the active subjectivity of each of them, as well to develop mutual cooperation based on solidarity, independence, and partnership.

WE COMMIT OURSELVES
We commit ourselves to beginning an open, all-inclusive deliberation among citizens regarding the future of our communities, towns, and cities. This conversation will be organized by local governments and non-governmental organizations, jointly and on an equal basis. The conditions for such deliberation are a culture of dialogue and a respect for differing points of view, mutual trust and cooperation, openness to new forms of shared governance and shared responsibility, as well as self-limitation on the part of governing bodies to encourage and enable release of the energies in the non-governmental sector.

Let us take the opportunity to announce the results of this deliberation in May 2020, the 30th anniversary of the first local-government elections.
And let us celebrate the 40th anniversary of the August Agreements establishing Solidarność by putting forth a new vision for “A Self-Governing Polish Republic” as the common good shared by all citizens.

This declaration is signed by participants of the seminar “A Self-Governing Polish Republic. Local Government, Non-Governmental Organizations, and Active Citizens in Contemporary Democracy.”
This declaration, nevertheless, is a work in progress. We invite representatives of local governments and non-governmental organizations to join us in its support.

Gdańsk, June 3, 2019