Spotkanie z Rzecznikiem Praw Obywatelskich

W spotkaniu w Biurze RPO (w formule hybrydowej) w dn. 22 kwietnia 2022 r. uczestniczyło ok. 50 przedstawicieli/-lek liczącej ponad 100 organizacji Inicjatywy „Nasz Rzecznik”, działającej pod auspicjami Ogólnopolskiej Federacji Organizacji Pozarządowych. Brały w nim też udział przedstawicielki grupy inicjatywnej, w tym organizacji strażniczych monitorujących działania instytucji państwowych.

Poniżej znajdziecie część z bardzo wielu postulatów i problemów przedstawionych Rzecznikowi Praw Obywatelskich i przedstawiciel(k)om Biura RPO przez koordynatorki/-ów dziewięciu zespołów roboczych „Naszego Rzecznika”:

• Przeciwdziałanie blokowaniu dostępu obywateli na sesje rady gmin i innych organów samorządu terytorialnego;
• Odejście od systemu projektowego i zapewnienie osobom z niepełnosprawnościami i opiekunom stałego, systemowego finansowania w ramach zagwarantowanego w budżecie systemu wsparcia. Uruchomienie szybkiej ścieżki interwencyjnej w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich dla osób z niepełnosprawnościami i opiekunów. Pomoc w czynnościach administracyjnych i procesowych w punktach porad prawnych i podniesienie jakości świadczonego przez nie wsparcia. Orzeczenia na stałe dla dorosłych OzN, jeżeli wcześniej zostały wydane przynajmniej trzy orzeczenia na czas określony. Zrównanie wysokości zasiłku pielęgnacyjnego z waloryzowanym dodatkiem pielęgnacyjnym;
• Zniesienie zakazu pracy zarobkowej dla opiekunów pobierających świadczenia opiekuńcze. Wykonanie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 2014 roku i wsparcie wykluczonych opiekunek/ów. Odpowiednio wyższe finansowe wsparcie opiekunów wspierających więcej niż jednego podopiecznego (1:1). Prawo do ubezpieczenia zdrowotnego dla wszystkich opiekunek/ów i lepsza dostępność świadczeń zdrowotnych dla opiekunów OzN. Wsparcie starzejących się rodziców i ich dorosłych dzieci z niepełnosprawnością, w tym zabezpieczenie ich potrzeb mieszkaniowych;
• Działanie na rzecz wdrożenia i realizacji zobowiązań wynikających z Konwencji Stambulskiej. Wnioskowanie do premiera o wycofanie z Trybunału Konstytucyjnego wniosku o zbadanie zgodności Konwencji Stambulskiej z Konstytucją. Uwzględnianie przez sądy przy ustalaniu prawa do opieki i kontaktów z dzieckiem przemocy wobec matki – bo to też przemoc wobec dziecka. Przeciwdziałanie nadużyciom w opiece okołoporodowej. Zmiana prawa w zakresie dostępności tabletki „dzień po”, ważnej także w kontekście przemocy seksualnej wobec uchodźczyń z Ukrainy. Poprawa dostępności gabinetów ginekologicznych dla kobiet z niepełnosprawnościami;
• Interweniowanie RPO ws. Samorządowych Kart Praw Rodzin: zaskarżanie uchwał „anty LGBT” na drodze sądowej. Udział Rzecznika w marszach równości w mniejszych miejscowościach. Uwzględnienie w Kodeksie Karnym przestępstw z nienawiści i przesłanki wynikającej z orientacji seksualnej i tożsamości płciowej. Spotkanie RPO z przedstawiciel(k)ami społeczności LGBTQ+;
• Korytarze humanitarne dla uciekających przed wojną w Ukrainie osób z niepełnosprawnościami i ich opiekunów. Zapewnienie uchodźcom z niepełnosprawnością niezbędnego sprzętu do poruszania się i rehabilitacji. Uznanie ukraińskich orzeczeń w Polsce. Zabezpieczenie podstawowych potrzeb bytowych osób uchodźczych. Wsparcie uchodźczyń z doświadczeniem przemocy. Pomoc psychologiczna. Ochrona praw mniejszości, w tym uchodźców pochodzenia romskiego. Równe traktowanie uchodźców z Ukrainy i uchodźców przekraczających granicę z Białorusią;
• Konieczność edukacji wielokulturowej w polskich szkołach i poszanowania praw uczniów i uczennic z rodzin uchodźczych. Równy, stały, adekwatny do potrzeb dostęp do psychologa szkolnego i pedagoga dla wszystkich uczniów. Usuwanie w szkołach barier sensorycznych, jak głośne dzwonki. IPET-y adaptacyjne na początku każdego etapu edukacyjnego. Uznanie, że każde działanie siłowe wobec uczniów, zwłaszcza z własnymi potrzebami edukacyjnymi, jest przemocą;
• Przeciwdziałanie zapaści rehabilitacji domowej i fizjoterapii w domach opieki społecznej, spowodowanej zmianami w wycenie usług rehabilitacyjnych. Usprawnienie dostępu do diagnostyki pacjentów „niewspółpracujących”, z niepełnosprawnością intelektualną, niewerbalnych, z autyzmem i niepełnosprawnością sprzężoną. Zbieranie przez gminy szczegółowych danych dotyczących liczby i potrzeb osób z niepełnosprawnościami. Zlecanie badań u lekarza rodzinnego w poradni POZ, jeśli pacjent może je wykonać bez konieczności wyjazdów do odległych specjalistycznych ośrodków;
• Odstąpienie od budowy zapory na granicy polsko-białoruskiej, kolidującej z sześcioma obszarami Natura 2000. Wspieranie energetyki obywatelskiej i transformacja energetyczna w kierunku odnawialnych źródeł energii (OZE). Uznanie rzek za samoistne dobro prawne. Realny wpływ środowiska naukowego i organizacji pozarządowych na decyzje dotyczące inwestycji hydrotechnicznych. Zorganizowanie przez RPO Okrągłego Stołu dla Rolnictwa. Zaskarżanie uchwał w sprawie obwodów łowieckich, dających myśliwym prawo do wchodzenia na prywatne nieruchomości.

– Moim obowiązkiem i jednym z zamierzeń, które mi przyświecały, kiedy obejmowałem urząd Rzecznika było, aby wsłuchiwać się w głos organizacji społecznych i ich postulatów oraz korzystać z ich doświadczenia – powiedział na otwarciu spotkania Prof. Marcin Wiącek. RPO zwrócił uwagę, że organizacje społeczne często lepiej widzą pewne problemy, których RPO i kierowane przez niego biuro mogą nie dostrzegać. – Dlatego bardzo się cieszę, że powstała ta inicjatywa i będziemy mogli współpracować w celu ochrony wolności i praw człowieka.

Już przed spotkaniem RPO zapoznał się z postulatami przekazanymi przez Inicjatywę. Prof. Wiącek zwrócił uwagę, że w części z nich Biuro RPO podejmowało już do tej pory działania i zadeklarował:

– W zakresie moich kompetencji jako Rzecznika, jak również w obszarach, w których mamy zbieżne stanowiska i poglądy prawne, będę podejmował działania.

Po odniesieniu się do wystąpień przedstawicielek/li Zespołów (Krzysztofa Szopy, Romana Szackiego, Olgi Ślepowrońskiej, Joanny Gzyry-Iskandar, Justyny Nakielskiej, Elizy Gaust, Sylwii Kowalskiej, Urszuli Jaworskiej i Katarzyny Karpy-Świderek), Rzecznik zapewnił, że będzie chciał spotkać się z ekspertami i ekspertkami, żeby najpilniejsze i najbardziej palące zgłoszone sprawy zaprezentować organom władzy. RPO zapowiedział za jakiś czas kolejne spotkanie z Inicjatywą, na którym przedstawi działania, jakie Biuro RPO podjęło w oparciu o przedstawione postulaty. Rzecznik chciałby, aby spotkania takie jak to z 22 kwietnia miały charakter regularny, również w mniejszych zespołach problemowych, które dawałyby możliwość pogłębionej analizy przedstawionych spraw i postulatów. Zadeklarował też chęć spotkania z przedstawiciel(k)ami społeczności LGBTQ+, która bardzo potrzebuje dziś wsparcia.

O tym, ile dla osób zagrożonych dyskryminacją i wykluczeniem znaczą takie spotkania, powiedziała w imieniu środowiska rodzin osób z autyzmem Sylwia Kowalska. Spotkanie „Samorzecznicy u Rzecznika” 30 marca dało młodzieży w spektrum autyzmu nie tylko ogromne wzmocnienie, ale w kilku szkołach przyniosło realizację zgłaszanych na spotkaniu postulatów.

– Czasami ważny jest sam fakt, że Rzecznik w ogóle zainteresował się sprawą i zabrał głos lub zapytał się. To potrafi zupełnie zmienić sytuację – podsumowała Katarzyna Batko-Tołuć (Sieć Obywatelska Watchdog Polska). – RPO, często robiąc małe rzeczy, może wywołać rewolucję.

Relacja Biura RPO ze spotkania na stronie:

https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-ngo-spotkanie-inicjatywa-nasz-rzecznik