Stanowisko przedstawicieli organizacji społecznych, członków Rady Nieodpłatnej Pomocy Prawnej i Edukacji Prawnej przy MS w sprawie podsumowania roku funkcjonowania i koniecznych zmian w ustawie o nieodpłatnej pomocy prawnej i edukacji prawnej

Dr Filip Czernicki i dr Jan Winczorek – przedstawiciele organizacji społecznych i członkowie Rady Nieodpłatnej Pomocy Prawnej i Edukacji Prawnej przy Ministrze Sprawiedliwości krytycznie oceniają funkcjonowanie przyjętej rok temu regulacji, opierając się na oficjalnych danych statystycznych MS. Wskazują też kierunki niezbędnych zmian.

Poniżej podsumowanie stanowiska:

Prawo do nieodpłatnej pomocy prawnej zapewnionej i finansowanej przez instytucje Państwa wynika przede wszystkim z dwóch przesłanek: prawa do pomocy społecznej oraz konstytucyjnej gwarancji prawa do sądu. System dostępu do prawa nie może bazować jedynie na przesłankach wynikających z uprawnień do pomocy socjalnej, zaś uprawnienie do korzystania z bezpłatnej pomocy prawnej nie powinno ograniczać się wyłącznie do kryteriów wynikających z ubóstwa. Skuteczny dostęp do wymiaru sprawiedliwości, powinien zapewniać nie tylko reprezentowanie strony przez profesjonalnego pełnomocnika w trakcie procesu, ale musi mieć solidne oparcie w dostępie do pozasądowego poradnictwa prawnego.

Znaczna część społeczeństwa nie potrafi poruszać się w istniejącym systemie prawnym, nie zna obowiązujących procedur i nie umie korzystać z przysługujących uprawnień. Osoby te wymagają profesjonalnego wsparcia w zakresie odpowiadającym istniejącym potrzebom, a udzielona na czas porada prawna może pozwolić na uniknięcie sporu sądowego, bądź to przez rezygnację strony z dochodzenia niesłusznych roszczeń, bądź to przez ugodowe rozwiązanie konfliktu.

Obowiązująca ustawa przy wielu swoich wadach, o których była mowa powyżej, ma jedną podstawową zaletę – jest (!) i zapewniła setkom tysięcy Polaków dostęp do bezpłatnej pomocy prawnej. Warto więc zastanowić się jak szybko reformować i udoskonalać to co już udało się powołać do życia, a instytucja ta będzie zyskiwać na zaufaniu osób potrzebujących.

/-/ dr Filip Czernicki
Prezes Zarządu Fundacji Uniwersyteckich Poradni Prawnych
Przewodniczący Komisji Rewizyjnej Ogólnopolskiej Federacji Organizacji Pozarządowych

/-/ dr Jan Winczorek
Pracownik naukowy  w Katedrze Filozofii Prawa i Nauki o Państwie Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego
Ekspert Fundacji Academia Iuris i Fundacji INPRIS

Pełna treść stanowiska dostępna w załączniku.