Wsparcie osób niepełnosprawnych dzięki funduszom europejskim

20 października 2011

Aktualności, Monitoring funduszy europejskich, Reprezentanci OFOP, Rzecznictwo funduszowe, Rzecznictwo krajowe

Jak i czy skutecznie w latach 2004-2006 i 2007-2011 było udzielane wsparcie osobom z niepełnosprawnościami ze środków unijnych? Na co zwrócić uwagę w perspektywie 2014-2020? Grupa robocza ds. społeczeństwa obywatelskiego wraz z gośćmi debatowała 18 października na ten temat w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich.

Działania systemowe i konkursowe

"Napięcie" między działaniami realizowanymi systemowo i konkursowo, system wyboru i oceny projektów konkursowych wybieranych do dofinansowania, przydatność (bądź jej brak) wskaźników skuteczności realizacji działań, plusy i minusy włączania działań na rzecz osób niepełnosprawnych do głównego nurtu polityki (tzw. mainstreamingu) oraz działań dedykowanych tylko tej grupie, problematyczność interpretacji umiejscowienia wytycznych Ministra Rozwoju Regionalnego w systemie prawa powszechnie obowiązującego w Polsce (i związany z tym status procedury odwoławczej), wykluczenie i włączenie cyfrowe, sposób wspierania osób z więcej niż jedną niepełnosprawnością, doradztwo instytucji publicznych dla pracodawców zainteresowanych zatrudnianiem osób niepełnosprawnych w perspektywie długofalowej, realna zmiana w projektowaniu nowych budynków użyteczności publicznej tak, aby były dostępne dla osób niepełnosprawnych – wachlarz zagadnień poruszonych podczas ostatniego posiedzenia Grupy roboczej ds. społeczeństwa obywatelskiego był ogromny.

Efekty Europejskiego Funduszu Społecznego

Przedstawicielki Ministerstwa Rozwoju Regionalnego przedstawiły informacje dotyczące kwot przeznaczonych pośrednio bądź bezpośrednio na wsparcie osób z niepełnosprawnościami, rodzaju działań i ich efektów (w obydwu perspektywach finansowych, tj. w latach 2004-2006 i w obecnym okresie programowania). Ważne, że Europejski Fundusz Społeczny wspiera te osoby, ale w kontekście rynku pracy.

W pierwszym dostępnym dla Polski okresie budżetowym UE wsparcie dla osób z niepełnosprawnościami było udzielane w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego poprzez Sektorowy Program Operacyjny Rozwój Zasobów Ludzkich i Działanie 1.4. Integracja społeczna osób niepełnosprawnych z alokacją ponad 106 mln euro. W ramach tego działania wsparcie uzyskało 128 tys. osób niepełnosprawnych, tj. 95% ON, które były beneficjentami całego Priorytetu I w SPO RZL.

Trochę danych nt EFS

Jeśli chodzi o efektywność wsparcia (na podstawie badania pt.: Badanie beneficjentów ostatecznych SPO RZL, maj 2008), to:• pół roku po zakończeniu udziału w projekcie 19% osób niepełnosprawnych będących beneficjentami Działania 1.4 znalazło stałe zatrudnienie a 12% kontynuowało naukę (dla całego Programu wartości te wynoszą odpowiedni 42% i 14%);
• wśród beneficjentów ostatecznych Działania 1.4 znacznie wyższy, niż w przypadku pozostałych Działań, był udział osób, które pomimo otrzymanego wsparcia pozostawały w momencie realizacji badania bez pracy (68%).

Nowa zasada wsparcia

Z kolei obecnie dostępny EFS, w ramach PO Kapitał Ludzki, przyjął zasadę, że wspieranie osób niepełnosprawnych będzie się odbywać przez wszystkie priorytety, działania i poddziałania, zaś na wsparcie systemowe za pośrednictwem PFRON środki będą zagwarantowane w Priorytecie I Zatrudnienie i integracja społeczna w Poddziałaniu 1.3.6, z alokacją 90 mln euro. Na koniec pierwszego półrocza br. wsparcie z tego strumienia otrzymało 3 675 osób. W roku 2011, w efekcie ewaluacji Programu (tzw. przeglądzie śródokresowym), dodano w Priorytecie VII Promocja i integracja społeczna (wdrażanym na poziomie województw) Działanie 7.4 osoby niepełnosprawne na rynku pracy. Z kolei szacunkowa liczba i wartość projektów w ramach procedury konkursowej w pozostałych priorytetach PO Kapitał Ludzki wynosi 346 projektów, na łączną kwotę ok. 44 mln euro. Ponadto zaprezentowane zostały działania Instytucji Zarządzającej Programem mające na celu zwiększenie wykorzystania środków przez osoby niepełnosprawne, np. konieczność jednoznacznych kryteriów w projektach konkursowych.

Skuteczność działań

Skuteczność działań finansowanych przez EFS wygląda następująco:

• pół roku po zakończeniu udziału w projekcie pracowało 33% osób niepełnosprawnych, które otrzymały wsparcie z PO KL,
• półtora roku po zakończeniu udziału w projekcie pracowało 37% osób niepełnosprawnych, które otrzymały wsparcie z PO KL,

Dla porównania: dla ogółu uczestników projektów powyższe wartości wynoszą odpowiednio 45% i 55% (dane te przygotowano na podstawie badania pt. Badanie osiągniętych wartości wskaźników rezultatu komponentu regionalnego PO KL, maj 2011).

Więcej interesujących danych znajduje się w materiałach ze spotkania.

Pełnomocnik Osób Niepełnosprawnych

Zastępca Dyrektora Biura Pełnomocnika Osób Niepełnosprawnych w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej, na prośbę Grupy, powiedział o tym, że:

– trwają prace nad powołaniem kolejnego Zespołu Konsultacyjnego przy Pełnomocniku (pierwszy raz w historii koniec kadencji Zespołu zbiegł się z wyborami parlamentarnymi, a więc i ze zmianą Pełnomocnika), w skład którego wchodzą m.in. organizacje pozarządowe,
– Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych będzie w obecnej formule funkcjonował do 2015 r.,- Biuro stoi na stanowisku, że działania na rzecz osób z niepełnosprawnościami powinny być włączane do głównego nurtu polityki – czyli bardziej popiera rozwiązania z lat 2007-2013, niż 2004-2006 w kontekście Europejskiego Funduszu Społecznego.

Inne tematy

Zebrani, w tym przedstawicielki i przedstawiciele Biura Rzecznika Praw Obywatelskich, Stałej Konferencji Ekonomii Społecznej oraz organizacji pozarządowych, poruszyli szereg tematów, opierając się zarówno na własnych doświadczeniach, jak i wiedzy eksperckiej. Podnoszono, że oprócz wymogów konkursowych należy poprawić kompetencje osób oceniających projekty kierowane do osób niepełnosprawnych, jak również rzetelnie kontrolować ich jakość. Zgodzono się, że części z obserwowanych obecnie problemów nie uda się rozwiązać w ciągu najbliższych miesięcy, jednak należy o nich już teraz głośno mówić podczas zapadania kierunkowych decyzji dotyczących budżetu Unii Europejskiej na lata 2014-2020. Zarówno działania krajowe, finansowane tylko z budżetu państwa, jak i te finansowane przez UE, są planowane z uwzględnieniem Strategii Europa 2020 oraz polskich strategii horyzontalnych.

*Protokół z posiedzenia oraz prezentacje zostaną w ciągu kilku dni udostępnione wraz z innymi materiałami na stronie internetowej GRSO.

*Informacje powyższe pochodzą od Agaty Wiśniewskiej-Górczewskiej, Przewodniczącej GRSO z ramienia Ogólnopolskiej Federacji Organizacji Pozarządowych.

ciała dialogu fundusze europejskie RPO