Krajowy Plan Odbudowy – propozycja szóstego komponentu “Wzrost odporności i wzmocnienie kapitału społecznego” oraz uwagi do tekstu KPO

Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych, wspólnie z grupą organizacji społecznych, przygotowała i wysłała do Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej uwagi do tekstu Krajowego Planu Odbudowy oraz propozycję szóstego komponentu “Wzrost odporności i wzmocnienie kapitału społecznego”.

W imieniu przedstawicieli grupy organizacji społecznych wyrażamy satysfakcję z udziału w przeprowadzonych w ostatnich dniach konsultacjach Krajowego Planu Odbudowy. Jesteśmy przekonani, że formuła szerokiej, a zarazem konstruktywnej i głęboko merytorycznej debaty publicznej może nie tylko podnieść jakość planów działań w najbliższej perspektywie finansowej, ale także radykalnie zmienić ich społeczny odbiór.

Jednocześnie, zgodnie z licznymi głosami przedstawicielek i przedstawicieli naszego środowiska w czasie wysłuchań obywatelskich, wyrażamy zaniepokojenie podejściem przyjętym w konsultowanym projekcie, które nie uwzględnia potencjału i roli organizacji społecznych w procesie odbudowy i zwiększania odporności społeczno-gospodarczej Polski.

Organizacje pozarządowe zostały – w dosłownym sensie – pominięte w dokumencie KPO. Tylko raz (!) na 250 stronach pojawia się zadanie, w których przewidziano zaangażowanie ngo, nie przewiduje się też organizacji jako odbiorców proponowanych w KPO działań. Nie idzie tu o obronę jakiegoś “grupowego interesu”. Chodzi o widoczny w dokumencie brak zrozumienia, jak funkcjonują współczesne społeczeństwa, także polskie, jakie mają zasoby i własne instytucje. Cała uwaga skupiona jest na projektach instytucji centralnych, w mniejszym stopniu – samorządowych, w żadnym stopniu – na działaniach i organizacjach obywatelskich.

Jesteśmy głęboko przekonani, że żadna z proponowanych w KPO reform nie jest jednak możliwa bez organizacji społecznych oraz oddolnych działań obywatelskich. Transformacja cyfrowa, “zielona”, a także zmiany w ochronie zdrowia czy transporcie i komunikacji, wymagają działań włączających, a także edukacyjnych. Dla zwiększenia odporności społeczno-gospodarczej nie wystarczy kapitał ludzki, czyli indywidualny – należy wspierać przede wszystkim kapitał społeczny, czyli więzi współpracy, zaufania i samoorganizacji. To ważne zwłaszcza w Polsce, gdzie od lat właśnie deficyt kapitału społecznego stanowi główną barierę rozwojową.

Aby uzupełnić ten fundamentalny brak, postulujemy wprowadzenie do KPO szóstego komponentu, skoncentrowanego na odporności i spójności społecznej: “Wzrost odporności i wzmocnienie kapitału społecznego”. Przedstawiamy wstępny zarys takiego obszaru, który przynajmniej częściowo wypełnia widoczną lukę. Wprowadzenie szóstego komponentu stanowi zarazem realizację założeń europejskiego Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności, gdzie czytamy iż “państwo członkowskie musi odpowiedzieć na sytuację społeczną, w tym ubóstwo i wykluczenie społeczne oraz ryzyko nierówności w kolejnych latach, zwłaszcza wśród młodzieży i dzieci”. Korzystamy też tutaj z analogicznych rozwiązań zaproponowanych w projektach Planów Odbudowy z innych krajów, między innymi z Włoch i Rumunii.

zobacz: KPO – zarys komponentu “Wzrost odporności i wzmocnienie kapitału społecznego”

Równocześnie poczyniliśmy szereg uwag bezpośrednio na tekście projektu KPO – w formie sugestii zmian i komentarzy w pięciu przedstawionych przez rząd obszarach. Krótki czas przeznaczony na konsultacje nie pozwala na przedstawienie dopracowanej listy koniecznych uzupełnień i korekt. W kilkudziesięciu miejscach w projekcie wskazujemy jednak na możliwe włączenie organizacji społecznych w realizację proponowanych tam projektów, co oczywiście nie wyczerpuje wszystkich form udziału naszego środowiska w planie odbudowy i rozwoju.

Równocześnie w wybranych miejscach dokumentu zaproponowaliśmy modyfikację zawartych tam projektów działań i inwestycji – są to jedynie punktowe uwagi, wiemy bowiem, że szczegółowe rozwiązania zawarte zostały w uwagach wysyłanych do Państwa przez nasze organizacje oraz sieci i koalicje, do których część z nas także należy. Przy okazji poprawiliśmy także kilkadziesiąt błędów literowych i drobnych pomyłek, niektóre opatrując komentarzami.

zobacz: KPO – uwagi bezpośrednio na tekście projektu Krajowego Planu Odbudowy

Te dwie propozycje są komplementarne. Pierwsza – dodanie szóstego obszaru – wprowadza do KPO nowy, a pominięty z niezrozumiałych względów wymiar procesu odbudowy i reformowania polskiego życia gospodarczego i społecznego. Druga – wskazuje na możliwe modyfikacje pozostałych pięciu obszarów.

Jesteśmy gotowi do dalszej pracy nad szczegółowymi rozwiązaniami i modyfikacjami. Liczymy na otwartość strony rządowej na propozycje płynące z trzeciego sektora.